Cleopatra was haar tijd ver vooruit. Het verhaal gaat dat zij regelmatig baadde in ezellinnenmelk om een mooie, zachte huid te behouden. De wetenschappelijke effectiviteit van een bad in ezellinnenmelk zal nog onderzocht moeten worden, maar het aanbrengen van bepaalde stoffen ter verbetering van de huid is iets wat ook vandaag de dag nog altijd wordt gedaan. Met peelings, ook wel chemische peelings, gaan we voor huidverbetering een stap verder dan Cleopatra. We leggen uit hoe dat zit.
Waarom spreken we van een chemische peeling?
Chemische peelings worden steeds vaker toegepast, het is een doorgaans veilige behandeling die wordt ingezet voor huidverbeterende doeleinden. Het is een behandeling met weinig bijwerkingen en over het algemeen een kortere hersteltijd. Volgens een studie uit 2018 heeft er de afgelopen jaren een behoorlijke verschuiving plaatsgevonden. Waar er voorheen diepe chemische peelings werden ingezet voor stevige huidverbetering, waarbij de peeling in de operatiekamer werd uitgevoerd, wordt er tegenwoordig vaak voor lasertechniek gekozen. De oppervlakkige tot middeldiepe chemische peeling wint dan weer aan terrein wanneer het gaat om huidproblemen als acne en acnelittekens, fijne lijntjes, pigmentproblemen en het verbeteren van de huidstructuur in het algemeen. Alleen al in de Verenigde Staten werden er in 2016 meer dan 1.300.000 behandelingen uitgevoerd (Soleymani et al, 2018).
Het klinkt wat angstaanjagend, een chemische peeling. Gelukkig is dit in werkelijkheid een stuk minder spannend dan dat het op het eerste gezicht klinkt. Het ‘chemisch’ in chemische peeling beschrijft het reactieproces wat in de huid optreedt door de aangebrachte stoffen, wat doorgaans stoffen met een zuurgraad (pH-waarde) van ergens tussen de 0 en de 7 zijn, dus zure stoffen.
Welke stoffen worden er gebruikt tijdens een chemische peeling?
Afhankelijk van het doel van de behandeling kunnen er verschillende zuren en enzymen worden ingezet. De meest gebruikte zuren komen uit de groepen van de AHA’s (Alpha Hydroxy zuren) en BHA’s (Beta Hydroxy zuren).
- AHA’s zijn wateroplosbare fruitzuren zoals glycolzuur, melkzuur en amandelzuur. Deze term kan voor verwarring zorgen, niet elk fruitzuur is afkomstig van fruit, maar qua basisstructuur scheikundig wel gelijk aan elkaar.
- BHA’s zijn zuren oplosbaar in vet/olie, een voorbeeld van een BHA is salicylzuur.
- Er bestaan ook peelings met enzymen als actief ingrediënt, deze hebben eiwitsplitsende eigenschappen.
- Andere zuren die vaak worden gebruikt zijn trichloorazijnzuur (TCA) en retinoïden wat synthetische derivaten (afgeleide stoffen) van vitamine A (retinol) zijn.
Wat doen verschillende zuren en enzymen in de huid?
Om een goed onderscheid te kunnen maken moet er gekeken worden naar het werkingsmechanisme, de eigenschappen en de penetratiediepte van de verschillende zuren en enzymen.
Let op: hier volgt een beknopte scheikunde/biologieles maar deze informatie is essentieel om te kunnen begrijpen wat het effect is in de weefsels, waarmee een goede keuze voor een type peeling kan worden gemaakt.
Het werkingsmechanisme
Een cel van de opperhuid (epidermis, de bovenste laag van de huid) wordt in de onderste laag van de opperhuid aangemaakt waarna de cel in ongeveer vier weken naar de bovenste laag van de opperhuid verhuist, daar even verblijft en uiteindelijk afschilfert. Wanneer een chemische peeling is aangebracht raken huidcellen door de verandering in de pH-waarde wat beschadigd. Daarnaast verbreken AHA’s, BHA’s de verbindingen tussen de huidcellen, als het ware wordt de ‘lijm’ tussen de huidcellen opgelost waardoor de huidcellen eerder afschilferen en er een frisse laag van nieuwere huidcellen aan de oppervlakte ligt. Enzymen zorgen vooral voor versnelde afschilfering en zijn milder van aard.
Het werkingsmechanisme van bijvoorbeeld trichloorazijnzuur (TCA), een sterker zuur, is net iets anders. Trichloorazijnzuur komt relatief dieper in de huid, afhankelijk van onder andere de concentratie van het zuur, de lichaamslocatie en de voorbereiding van de huid. Door de plotselinge verandering in pH verandert de structuur van de huidcellen dusdanig dat er acute sterfte van de cellen optreedt. Dit wordt ‘keratocoagulatie’ genoemd.
De eigenschappen
Wanneer we kijken naar de eigenschappen van de verschillende zuren zien we onder andere antibacteriële en/of antimicrobiële eigenschappen, maar de zuren werken ook vetoplossend, ontstekingsremmend en hydraterend.
Als laatste is het goed om te weten welke huidlaag een werkstof kan bereiken. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen zeer oppervlakkige, oppervlakkige, middeldiepe en diepe peelings, waarbij verschillende factoren zorgen voor de penetratiediepte. Deze factoren zijn onder andere:
- Het zuur of het enzym;
- de concentratie daarvan (het percentage zuur in de peeling)
- het aantal lagen wat er wordt aangebracht;
- de manier van aanbrengen;
- het huidtype en de conditie van de huid;
- het te behandelen probleem.
De vraag die altijd gesteld moet worden is: wat is het behandeldoel, en welke eigenschappen en penetratiediepte zijn er nodig om dit te bereiken?
Hoe dieper een peeling, hoe langer de hersteltijd en hoe heftiger het effect. In de huidtherapeutische praktijk worden over het algemeen oppervlakkige en middeldiepe peelings toegepast. Diepe peelings worden zoals eerder gezegd vanwege de gevoeligheid en de kans op infecties en andere bijwerkingen over het algemeen niet in de huidtherapeutische praktijk uitgevoerd, maar kunnen mooie resultaten geven. Laserbehandeling zou hiervoor ook een goede keuze kunnen zijn, omdat laserlicht ook diep in de huid kan komen, maar minder kans op bijwerkingen geeft.
Wat maakt dan een peeling geschikt voor mijn huid?
Wat een peeling geschikt maakt voor jouw huid is afhankelijk van het te behandelen probleem, de conditie van je huid en je huidtype.
- Heb je een vettere huid met ontstekingsverschijnselen dan kan een peeling met salicylzuur (vetoplosbaar!) een goede keuze zijn.
- Een oppervlakkige peeling met glycolzuur is een veel uitgevoerde behandeling bij oppervlakkige hyperpigmentatie, huidveroudering en voor het verbeteren van de huidconditie in het algemeen.
- Wanneer je last hebt van wat oppervlakkigere acnelittekens kan een correct uitgevoerde middel-diepe peeling met een wat hoger percentage trichloorazijnzuur een betere keuze zijn, daar deze de juiste diepte in de huid bereikt.
De huidtherapeut is opgeleid om een goede keuze te maken op basis van je wensen, huidtype en eventuele huidklachten.
Hoe ziet mijn huid er uit na een chemische peeling?
Na een chemische peeling zal de huid wat rood zien, dit is bij een oppervlakkige peeling na een dag of 5 verdwenen. Ook kan er wat zwelling ontstaan en de huid wat glanzend ogen. Er kan na een aantal dagen schilfering optreden, deze begint in het midden van het gezicht. Dit mate van schilfering verschilt per persoon en is een gewenst effect, dit geeft aan dat er een vernieuwingsproces van de huid in gang gezet is. Er kan wat korstvorming optreden, vooral wanneer een peeling over een huiddefect (zoals een puistje) is aangebracht. Na een peeling met trichloorazijnzuur kan ook wat korstvorming ontstaan, deze ontstaat na een aantal dagen en zou na 10 dagen weer verdwenen moeten zijn. (Visser en van der Meer, 2016).
Is een chemische peeling een veilige behandeling?
Zoals bij alle ingrepen aan de huid kan er een complicatie optreden, al is het risico hierop zeker bij oppervlakkige peelings klein. Hoe dieper de peeling, hoe meer kans op complicaties. Onder andere overmatige roodheid en jeuk, infectie en hyperpigmentaties (donkere verkleuringen) zijn complicaties die op kunnen treden. Littekenvorming is een zeldzame complicatie bij middeldiepe en diepe peelings. Correcte voor- en nazorg en opvolging van adviezen, zoals het goed beschermen van de huid tegen zonlicht, draagt bij aan een goed verloop van het herstel en een mooi resultaat.
Hoeveel behandelingen heb ik nodig?
Je huidtherapeut kan een behandelplan afstemmen op jouw huid en wensen. Over het algemeen worden oppervlakkige peelings om de 1 tot 4 weken uitgevoerd, bij middeldiepe peelings wordt een interval van 2 tot 4 weken aangehouden. De frequentie varieert van 3 tot 6 behandelingen gevolgd door een pauze van minimaal 2 maanden. (Visser en van der Meer, 2016). Daarna kan er desgewenst een nieuwe reeks behandelingen worden gestart. Vraag je huidtherapeut gerust naar alle voor- en nadelen van de verschillende peelings. Zij zal je een eerlijk advies geven, zodat jij weet welk resultaat je mag verwachten.
Auteur: Maria van der Kuil, huidtherapeut
Huidtherapie Gelderland Zuid
Bronnen
1] Soleymani et al, A Practical Approach to Chemical Peels: A Review of Fundamentals and Step-by-step Algorithmic Protocol for Treatment, 2018